Κληρονομικότητα: Μύθοι και Πραγματικότητα

Οι μεταλλάξεις είναι πάντα κακές;;; Υπάρχει ένα τέλειο γονιδίωμα ;; Ας ρίξουμε μια ματιά σε μερικούς από τις πιο κοινούς μύθος που έχουν γραφτεί για το DNA και την κληρονομικότητα. Η αλήθεια είναι ότι έχουν γραφτεί και ακουστεί πολλά για την κληρονομικότητα. Στην αρχαία Ελλάδα, πρότειναν στις γυναίκες που ήταν έγκυες να μην τρώνε σουπιές και κόκκινες πιπεριές για να μην γεννηθούν τα παιδιά τους με κόκκινα στίγματα στο σώμα. Στο μεσαίωνα, συμβούλευαν τις έγκυες γυναίκες να αποφεύγουν φαγητά όπως ο λαγός ή τα κεφάλια των ψαριών, ώστε να μην προκληθούν δυσμορφίες στο πρόσωπο των παιδιών τους !! Ευτυχώς, η κατανόηση της κληρονομικότητας έχει προχωρήσει λίγο από τότε…. Η γενετική και η ανάλυση του ανθρώπινου γονιδιώματος δίνουν ποια μεγάλη ποσότητα πληροφοριών σχετικά με το γονιδίωμα μας που μπορεί να αφορούν την υγεία μας. Ο ρυθμός όμως με τον οποίο όλα αυτά τα γεννητικά δεδομένα μπαίνουν στην καθημερινότητά μας, είναι συχνά καταιγιστικός και μπορεί να προκαλέσει σύγχυση, να μπερδέψει τους ασθενείς, υγιείς ακόμα τους επιστήμονες που ασχολούνται με θέματα που αφορούν την υγεία μας. Ας αφήσουμε πίσω μας τις δοξασίες του παρελθόντος κι ας δούμε τους….μύθους και τις παρανοήσεις του δικό μας, του 21ου αιώνα !!

Οι μεταλλάξεις είναι πάντα κακές, σωστά;;;

Δεν υπάρχει τίποτα ύποπτο ή επικίνδυνο στην οικογένειά μας, οπότε πιθανότατα έχουμε το τέλειο Γονιδίωμα !!

Υπάρχει ένα κληρονομικό ιστορικό για καρκίνο του μαστού στην οικογένεια, όμως εγώ δεν κινδυνεύω γιατί είναι άνδρας !!

Αν υπάρχει 50% πιθανότητα να κληρονομήσω ένα ελαττωματικό γονίδιο στα παιδιά μου και αποκτήσω δυο παιδιά, αυτό σημαίνει ότι το ένα παιδί μου θα έχει το γονίδιο και το άλλο όχι! Έτσι λένε τα μαθηματικά !!

Μοιάζω με τον πατέρα και αυτό σημαίνει ότι έχω πάρει τα περισσότερα γονίδια από αυτόν !!

Όταν μάθουμε τα πάντα και το DNA μας, θα έχουμε όλες τις απαντήσεις για τις ασθένειες και την υγεία μας!

Οι αλλαγές στο DNA είναι σπάνιες. Αν κάποιος έχει μεταλλάξεις στα γονίδια του θα είναι προφανές, θα είναι διαφορετικός και θα αρρωστήσει !!

Ως Σύμβουλος Γενετικής αντιμετωπίζω συχνά κάποιες από αυτές τις παρανοήσεις στις συναντήσεις μου με τους ανθρώπους. Νομίζω ότι αυτό οφείλεται και στην σχεδόν οικειότητα που όλοι μας έχουμε με την κληρονομικότητα και τις θεωρίες γύρω από αυτήν. Μόλις γεννιέται ένα παιδί βιαζόμαστε να πούμε με ποιόν μοιάζει, από ποιον πήρε. “Έχει την μύτη του πατέρα του.” “ Έχει τα αυτιά της μαμάς του”. “ Είναι ίδιος ο πατέρας του. Νομίζω ότι έχει τα περισσότερα γονίδια από αυτόν”. Όσο και αν μοιάζουμε όμως με ένα από τους δύο γονείς μας, η αλήθεια είναι πως είμαστε όλοι μας 50% η μητέρα μας και 50% ο πατέρας μας κάθε φορά. Ας τελειώνουμε με τις παρανοήσεις.

Η φανταστική ομάδα των μεταλλαγμένων x-Men και οι μάχες τους απέναντι στην ομάδα των Κακών Μεταλλαγμένων δεν γέννησε τους υπερήρωες μόνο στην φαντασία των παιδιών, όλοι θέλουν να γίνουν Υπερήρωεςς. Όλοι θέλουμε να είμαστε Υπερήρωες. Ας το πούμε καθαρά όμως: είμαστε όλοι λίγο “μεταλλαγμένοι” και ας μην είμαστε αρκετά Υπερήρωες. Στην πραγματικότητα έχουμε αλλαγές στα γονίδια μας που οδηγούν στα διαφορετικά μας χαρακτηριστικά και στη μεγάλη ποικιλία του κόσμο μας. Οι παραλλαγές είναι φυσιολογικές. Κάποιοι από μας μπορεί να έχουν αλλαγές στο γονιδίωμά τους που τους προστατεύουν περισσότερο ή λιγότερο από τον καρκίνο και άλλοι αλλαγές που κάνει την καρδιά τους να μην λειτουργεί το ίδιο καλά. Σαν κοινωνία όμως, θα πρέπει να αρχίσουμε να αποδεχόμαστε αυτήν τη βασική αρχή της Βιολογίας: οι παραλλαγές είναι φυσιολογικές. Και με την ευκαιρία αξίζει να το διευκρινίσουμε: δεν πρόκειται να γίνω Spiderman αν δε δαγκώσει μια αράχνη !! Από αυτή την ιστορική ποια ταινία , καταφέραμε να συνειδητοποιήσουμε την έννοια του DNA και ότι κάθε φορά που για οποιονδήποτε λόγο συμβαίνουν αλλαγές, μεταλλάξεις σε αυτό μπορεί να προκύψουν και αλλαγές στα χαρακτηριστικά μας. Δηλαδή αλλαγές στον ΦΑΙΝΟΤΥΠΟ !! Κι αυτή είναι πολύ χρήσιμο βασική αρχή της Βιολογίας που ο Spiderman βοήθησε να συνειδητοποιήσουμε.