Κληρονομικότητα: Μύθοι και Πραγματικότητα

Κληρονομικότητα: Μύθοι & πραγματικότητα.

Μιά μικρή ιστορική αναδρομή:

Ας ρίξουμε μια ματιά σε μερικούς από τις πιο κοινούς μύθους που έχουν γραφτεί για το DNA και την κληρονομικότητα. Η αλήθεια είναι ότι έχουν γραφτεί και ακουστεί πολλά για την κληρονομικότητα:

• Στην αρχαία Ελλάδα, πρότειναν στις γυναίκες που ήταν έγκυες να μην τρώνε σουπιές και κόκκινες πιπεριές για να μην γεννηθούν τα παιδιά τους με κόκκινα στίγματα στο σώμα.
• Στο μεσαίωνα, συμβούλευαν τις έγκυες γυναίκες να αποφεύγουν φαγητά όπως ο λαγός ή τα κεφάλια των ψαριών, ώστε να μην προκληθούν δυσμορφίες στο πρόσωπο των παιδιών τους.

Ευτυχώς, η κατανόηση της κληρονομικότητας έχει προχωρήσει (λίγο) από τότε!

Η γενετική και η ανάλυση του ανθρώπινου γονιδιώματος δίνουν πια μεγάλη ποσότητα πληροφοριών σχετικά με το γονιδίωμά μας, που μπορεί να αφορούν την υγεία μας. Ο ρυθμός όμως με τον οποίο όλα αυτά τα γεννητικά δεδομένα μπαίνουν στην καθημερινότητά μας, είναι συχνά καταιγιστικός και μπορεί να προκαλέσει σύγχυση, να μπερδέψει τους ασθενείς, τους υγιείς, ακόμα και τους επιστήμονες που ασχολούνται με θέματα που αφορούν την υγεία μας.

Ας αφήσουμε πίσω μας τις δοξασίες του παρελθόντος κι ας δούμε τους μύθους και τις παρανοήσεις του δικό μας, του 21ου, αιώνα!

Μεταλλάξεις:

Μπορεί να έχετε σκεφτεί:

• Δεν υπάρχει τίποτα ύποπτο ή επικίνδυνο στην οικογένειά μας, οπότε πιθανότατα έχουμε το τέλειο Γονιδίωμα!
• Υπάρχει ένα κληρονομικό ιστορικό για καρκίνο του μαστού στην οικογένεια, όμως εγώ δεν κινδυνεύω γιατί είμαι άνδρας!
• Μοιάζω με τον πατέρα και αυτό σημαίνει ότι έχω πάρει τα περισσότερα γονίδια από αυτόν!
• Αν υπάρχει 50% πιθανότητα να κληρονομήσω ένα ελαττωματικό γονίδιο στα παιδιά μου και αποκτήσω δυο παιδιά, αυτό σημαίνει ότι το ένα παιδί μου θα έχει το γονίδιο και το άλλο όχι. Έτσι λένε τα μαθηματικά!
• Όταν μάθουμε τα πάντα και το DNA μας, θα έχουμε όλες τις απαντήσεις για τις ασθένειες και την υγεία μας!
• Οι αλλαγές στο DNA είναι σπάνιες. Αν κάποιος έχει μεταλλάξεις στα γονίδιά του θα είναι προφανές, θα είναι διαφορετικός και θα αρρωστήσει!

Ως Σύμβουλος Γενετικής αντιμετωπίζω συχνά κάποιες από αυτές τις παρανοήσεις στις συναντήσεις μου με τους ανθρώπους. Νομίζω ότι αυτό οφείλεται και στην σχεδόν οικειότητα που όλοι μας έχουμε με την κληρονομικότητα και τις θεωρίες γύρω από αυτήν.

Μόλις γεννιέται ένα παιδί βιαζόμαστε να πούμε με ποιόν μοιάζει ή από ποιον πήρε:

• “Έχει την μύτη του πατέρα του.”
• “Έχει τα αυτιά της μαμάς του”.
• “ Είναι ίδιος ο πατέρας του. Νομίζω ότι έχει τα περισσότερα γονίδια από αυτόν”.

Όσο και αν μοιάζουμε όμως με ένα από τους δύο γονείς μας, η αλήθεια είναι πως είμαστε όλοι μας 50% η μητέρα μας και 50% ο πατέρας μας, κάθε φορά. Ας τελειώνουμε με τις παρανοήσεις!

Οι μεταλλάξεις είναι πάντα κακές, σωστά;

Η φανταστική ομάδα των μεταλλαγμένων x-Men και οι μάχες τους απέναντι στην ομάδα των Κακών Μεταλλαγμένων δεν γέννησε τους υπερήρωες μόνο στη φαντασία των παιδιών – Όλοι θέλουμε να είμαστε Υπερήρωες!

Ας το πούμε καθαρά όμως: είμαστε όλοι λίγο “μεταλλαγμένοι” και ας μην είμαστε αρκετά Υπερήρωες. Στην πραγματικότητα έχουμε αλλαγές στα γονίδια μας που οδηγούν στα διαφορετικά μας χαρακτηριστικά και στη μεγάλη ποικιλία του κόσμου μας.

Οι παραλλαγές είναι φυσιολογικές. Κάποιοι από μας μπορεί να έχουν αλλαγές στο γονιδίωμά τους, που τους προστατεύουν περισσότερο ή λιγότερο από τον καρκίνο και άλλοι να έχουν αλλαγές που κάνουν την καρδιά τους να μην λειτουργεί το ίδιο καλά.

Σαν κοινωνία όμως, θα πρέπει να αρχίσουμε να αποδεχόμαστε αυτήν τη βασική αρχή της Βιολογίας: οι παραλλαγές είναι φυσιολογικές.

Και με την ευκαιρία αξίζει να το διευκρινίσουμε: δεν πρόκειται να γίνω Spiderman αν με δαγκώσει μια αράχνη! Από αυτή την ιστορική πια ταινία, καταφέραμε να συνειδητοποιήσουμε την έννοια του DNA και ότι κάθε φορά που για οποιονδήποτε λόγο συμβαίνουν αλλαγές / μεταλλάξεις σε αυτό μπορεί να προκύψουν και αλλαγές στα χαρακτηριστικά μας. Δηλαδή αλλαγές στο ΦΑΙΝΟΤΥΠΟ!

Κι αυτή είναι πολύ χρήσιμη και βασική αρχή της Βιολογίας, που ο Spiderman βοήθησε να συνειδητοποιήσουμε!

Αν θέλετε να διαβάσετε (ή ακούσετε!) περισσότερα άρθα σαν και αυτό, που μπορεί να είναι ταυτόχρονα ψυχαγωγικά και ενημερωτικά, μπορείτε να τα βρείτε μέσω της γενικής σελίδας των podcast ή στη σελίδα με τα νέα και δημοσιεύσεις, που ανεβάζουμε τακτικά!

Τέλος, ίσως και σημαντικότερα, αν σας απασχολεί κάποιο θέμα γενετικής φύσεως ή απλά ενδιαφέρεστε να ενημερωθείτε άμεσα, μπορείτε να κλείσετε ένα, δωρεάν, ραντεβού μαζί μου!